مداس

سال ۱۳۸۴ در دانشگاه زنجان و در قالب يك پروژه تحقيقاتي، طرح انتة ژن چندقلوزاييFecB  گوسفند برولامرينو كه از چند منظر مانندش ظاهري (فنوتيپ) با نژاد افشاري شباهت زيادي دارد، با وارد كردن ساما جنسي اين نژاد از كشور نيوزلند؛ به گوسفند افشاري آغاز شد و محققان و اساتيد اين دانشگاه توانستند اين پروژه را با موفقيت به انجام برسانند.

شرح اجمالي

از جمله ويژگيهاي مهمي كه در گوسفندان نژاد افشاري وجود دارد سرعت رشد بالا و مقدار توليد گوشت مطلوب اين نژاد است. چنين ويژگي هايي باعث شده است نژاد افشاري يكي از مهم ترين نژاد گوسفندان در ايران باشد كه پراكندگي گسترده اي در سطح كشور دارد.

گوسفند افشاري در مقايسه با ديگر نژادهاي گوسفند ايراني نژاد مطلوب تري براي نگهداري است به خصوص كه توليد گوشت آن نسبت به ديگر گونه ها بيشتر است. با توجه به تحقيقات و بررسي هايي كه توسط محققان دانشگاه زنجان صورت گرفته است؛ بعد از اختلاط گونه برولا از نژاد مرينوبا گوسفندان افشاري ايراني، ميانگين چندقلوزايي در گوسفنداني كه اين اصلاحات ژني روي آنها صورت پذيرفته بود، به عدد ۴ بره در هر زايمان رسيد كه يك ميانگين بسيار مطلوب است.

گوسفندان هترو يا هموافشاري در هر زايمان بين ۱ تا ۶ بره به دنيا مي آورند كه عدد ميانگين ۴ بره در هر زايمان براي يك ميش ثبت شده است. در ضمن بايد اشاره كرد كه يكي از ويژگيهاي مثبت نژاد برولامرينو جفت گيري گوسفندان اين نژاد در چهار فصل سال است كه با انجام اصلاحات ژني اين ويژگي به گوسفندان افشاري نيز منتقل شده است.

گوسفندان افشاري اصلاح نژاد شده چه قوچ باشند چه ميش، به دودسته هتروزيگوت و هموزيگوت تقسيم مي شوند. قوچ پاميش هموزيگوت گوسفندي است كه علاوه بر چندقلوزايي قابليت انتقال ژن چندقلوزايي را به ۱۰۰ درصد بره اي نسل خود دارد. ولي ميش ياقوچ هتروزيگوت گوسفندي است كه مي تواند ژن دو قلوزايي و چندقلوزايي را به ۵۰ درصد از پرده هاي نسل بعدي خود انتقال دهد.

با توجه به اين موضوع قطعا قيمت هاي اين گونه هاي گوسفندان افشاري اصلاح نژاد شده با يكديگر متفاوت بوده و گوسفندان همو نسبت به گوسفندان هترو قيمت بالاتري خواهند داشت. اين تحقيقات به مدت ۶ سال به طول انجاميد و در طول اين مدت نتاج به دست آمده رصد مي شدند تا اگر ژن موردنظر چندقلوزايي را داشتند به عنوان والدين نسل بعد انتخاب و نگهداري شوند و در غير اين صورت از گله تحقيقاتي حذف ميشدند.

هدف اين بود كه دام توليدي باصفات برجسته موردنظر، به دست بهره برداران و پرورش دهندگان گوسفند افشاري در مناطق مستعد برسد. از سال ۱۳۹۱ و پس از كسب موفقيت طرح هاي تحقيقاتي كه حاصل آن گوسفند اصلاح شده داراي ژن چندقلوزايي و ساير ويژگي هاي برتري مانند توان توليد ميانگين ۳- ۴ بره در هر زايش، بهبود ۳۰ درصدي سرعت رشد، بهبود ۱۰۰ درصدي ضريب تبديل غذايي، بهبود كميت و كيفيت پشم، كاهش قابل توجه از حجم دنبه؛ انتقال قوچ هاي اصلاح شده از دانشگاه زنجان در قالب يك طرح اصلاح نژادي به نام هسته باز، به نخستين شركت دانش بنيان كشور در زمينه پرورش گوسفند در شهرستان زنجان آغاز شد.

با شروع عمليات اجرايي در طول سال اول اين شركت موفق شد سقف مشخص شده از قوچهاي اصلاح شده براي آميخته گري را در ميان بهره برداراني كه از سال هاي قبل با طرح همكاري داشتند توزيع كند. با همكاري و اختصاص زيرساخت هاي لازم توسط شركت كشت و صنعت فردوس از زيرمجموعه هاي مركز اقتصاد مقاومتي حامي، فاز تكثيري اين دام با تشكيل گله هاي صنعتي شتاب بيشتري گرفت و در حال حاضر افزون بر ۷۰ گله در استان زنجان تحت پوشش اين طرح هستند. مجموعه تكثير و پرورش گوسفند نژاد افشاري مركز اقتصاد مقاومتي حامي در شهرستان زنجان، جاده فرودگاه، به مساحت ۱۱ هكتار واقع شده است. ظرفيت پرورش اين واحد ۱۰ هزار رأس ميباشد كه فاز اول آن به ظرفيت ۵۰۰۰ رأس در سال ۹۵ به بهره برداري رسيده است.

اهميت و ضرورت ورود به طرح:

• وابستگي كشور به واردات گوشت قرمز و تهديد امنيت غذايي
• عدم توجيه اقتصادي پرورش و نگهداري نژادهاي موجود به دليل پايين بودن ميزان توليد و كيفيت محصولات توليدي خشكسالي (تغييرات اقليمي و مهاجرت جمعيت روستايي به شهرها
• اقتصادي نبودن دامداري سنتي به دليل عدم بهره برداري از طرح هاي دانش بنيان و فقر مراتع به دليل استفاده مستمر و اهميت استفاده از نرم افزار مديريت دام

اهداف پروژه

• ارتقاء امنيت غذايي جامعه و انتقال ژن چندقلوزايي feeb از گوسفند برولامرينو به گوسفند افشاري و توليد گوسفند اصلاح نژاد شده
• تغيير الگوي پرورش از سيستم مرتعي به سيستمهاي نيمه بسته و بسته و اشتغال زايي پايدار
• الگوسازي، آموزش و ترويج پرورش نژاد اصلاح شده افشاري داراي ژن چند قلوزايي در جوامع روستايي
• كمك به ايجاد ساختار زنجيره هاي توليد و توسعه و ارتقاء واحدهاي كوچك مقياس
• توسعه سيستم هاي صنعتي با تمهيدات اصلاح نژادي و بكار گيري فن آوري هاي پيشرفته مانند نرم افزار پرورش گوسفند در جهت بهبود خصوصيات رشد، بازده توليدمثل، بهبود بازده غذايي و بهبود كمي و كيفي لاشه
• ارائه خدمات مبتني بر دانش فني و ايجاد امكان توسعه اين خدمات توسط متخصصان و گروههاي آموزش ديده

چندقلوزايي به عنوان عاملي تأثيرگذار براي افزايش راندمان گله، از ديرباز جزء آرزوهاي كشور بوده و هست. اين شاخص علاوه بر دستاوردهاي اقتصادي در واحدهاي پرورشي موجب ارتقا توليد در سطح كشور نيز خواهد شد. پروژه اصلاح نژاد گوسفند چندقلوزاي افشاري، راهبردي است بر اساس شاخص هاي اصلي اقتصاد مقاومتي كه تحقق آن در اين الگوي اجراشده امكان پذير شده است. تحقيق در مورد نژاد افشاري، كشف خصوصيات ژنتيكي آن و همچنين انتخاب نژاد خارجي برتر و مناسب « برولامرينو» همان خلاقيت علمي است كه مي تواند يك كشور را از تنگناهاي كمبود علوفه، محدوديتهاي اقليمي و غيراقتصادي بودن فعاليتهاي پرورش دام سبك برهاند. اين پروژه موفق و الگو، ناظر بر دستيابي به اهدافي است كه دامپروري كشور از ديرباز در جستجوي آن بوده است.

نرم افزار مديريت دام، مديريت دام سبك، پرورش صنعتي گوسفند، مداس